CẢM XÚC (Cảm động – Cảm kích)
F: Emotion
Phản ứng rung chuyển của con người trước một kích động vật chất hoặc một sự việc, gồm hai mặt:
– Những phản ứng sinh lý do thần kinh thực vật, như tim đập nhanh, toát mồ hôi, nội tiết tăng hay giảm, co bắp co thắt, hoặc run rẩy, rối loạn tiêu hóa.
– Phản ứng tâm lý, qua những thái độ, lời nói, hành vi và cảm giác dễ chịu, khó chịu, vui sướng, buồn khổ có tính bột phát, chủ thể kiềm chế khó khăn.
Những phản ứng tâm lý tùy thuộc những bộ phận thần kinh: mạng lưới, hệ viền (système limbique) – dưới đồi thị (hypothalamus); phản ứng tâm lý xuất phát từ khả năng ít nhiều đối phó với một tình huống mang tính bất ngờ, và biểu hiện cảm xúc tùy thuộc đặc điểm của phong tục tập quán, của nền văn hóa xã hội. Lúc phản ứng chưa phân định gọi là cảm xúc, lúc phân định rõ nét gọi là cảm động, lúc biểu hiện với cường độ cao gọi là cảm kích.
Đa cảm tức là quá nhạy cảm, cảm xúc dễ biểu hiện ở mức độ cao, thuộc về tính chất, nhiều khi là bẩm chất, thường đi đôi với: phản xạ các gân, của da, con ngươi tăng cường; nhạy cảm về các giác quan, nét mặt dễ biến chuyển; phản ứng vận mạch và bài tiết mạnh; các cơ trơn như ở họng, thực quản (nghẹn khó nuốt) bộ phận tiêu hóa dễ co thắt. Theo Wallon, trẻ em từ 6 tháng đến 2 tuổi ở vào giai đoạn cảm xúc, tiếp theo là giai đoạn xung động trong mấy tháng đầu, mỗi một kích động dễ gây ra những phản ứng sinh lý và tâm lý tràn lan, nhưng cũng trôi qua nhanh chóng. Tính đa cảm giác ấy giảm dần với sự phát triển của hệ thần kinh giúp cho em bé có khả năng ức chế những phản ứng.
Đa cảm hay ít cảm xúc được Heymans xem như là một đặc điểm cơ bản của tính tình (X. Tính)
Một cảm xúc thường lặp đi lặp lại, trong những tình huống và với những con người, những sự vật nhất định, quyện với những tri thức và tập quán nhất định trở thành tình cảm. (X. Cảm)
Bình luận về bài viết này